Türk su ürünleri sektörü, 2024 yılı itibarıyla ihracatta 2 milyar dolar barajını aşarak önemli bir başarı elde etti. Özellikle Türk somonunun son beş yılda ihracatını 17 kat artırarak büyük bir başarı hikayesi yazdığı belirtildi. Türk somonu üretimi, 10 yıl önce yalnızca 5 bin ton iken, günümüzde bu rakam 100 bin tona ulaştı. Türk somonunun mevcut üretim ve ihracat artış hızını koruması durumunda, yakın gelecekte levrek ve çipurayı geçerek ihracatta liderlik için güçlü bir aday olacağı ifade edildi.
Ege İhracatçı Birlikleri verilerine göre, Türkiye’nin Türk somonu ihracatı 2019 yılında 29 milyon dolar civarında iken, bu rakam her yıl katlanarak 2024 yılı sonunda 498 milyon dolara yükseldi. Rusya, 356 milyon dolarla Türk somonu ihracatında açık ara lider konumunu korurken; Almanya ve Vietnam'a sırasıyla 36 milyon dolar ve 26 milyon dolar değerinde Türk somonu ihraç edildi.
Türk somonu ihracatı 2024 yılında yüzde 31 arttı
Türkiye Su Ürünleri ve Hayvansal Mamuller İhracatçı Birlikleri Sektör Kurulu Başkanı Sinan Kızıltaş, Türk su ürünleri sektörü ve üniversitelerin işbirliği ile Türk somonu üretiminde ve ihracatında önemli bir gelişim kaydedildiğini vurguladı. Kızıltaş, 2024 yılında Türk somonu ihracatının yüzde 31 artışla 349 milyon dolardan 498 milyon dolara ulaştığını belirtti. Ayrıca son beş yılda Türk somonu ihracatının 17 kat artış gösterdiğini ifade etti.
Dünya genelinde sağlıklı beslenmenin öneminin her geçen gün arttığını söyleyen Kızıltaş, Türk somonunun omega-3 yağ asitleri açısından zenginliği ve protein kaynağı olması gibi özelliklerinin bu ürüne olan ilgiyi artırdığını belirtti. Karadeniz bölgesinin su ve iklim koşullarının somon yetiştiriciliği için ideal olduğunu da vurguladı. Ayrıca somon yetiştiriciliğinde kullanılan teknolojilerin gelişimi ve modern tesislerin kurulmasının üretim verimliliğini artırdığını dile getirdi.
Kızıltaş, Türkiye'de Türk somonu ihraç eden firma sayısının 60'ı geçtiğini belirterek, Türkiye'nin su ürünleri ihracatında büyük bir başarıya ulaştığını ifade etti. 2000'li yıllarda yalnızca 59 milyon dolar seviyesinde olan ihracatın, 2024 yılının sonunda 34 kat artışla 2 milyar 19 milyon doları geçtiğini sözlerine ekledi. Sektör olarak 2027 yılında hedeflerinin 2,5 milyar dolara ulaşmak olduğunu kaydetti.
2023 verilerine göre Türkiye’nin yıllık su ürünleri üretiminin 1 milyon tonu aştığını belirten Kızıltaş, modern tesis yatırımları sayesinde sektörün önemli bir gelişim kaydettiğini vurguladı. Türkiye'de 556 bin ton su ürününün yetiştiricilikle elde edildiği ve bu yöntem ile toplam üretimin yüzde 55’inin karşılandığı belirtildi. Kızıltaş, Norveç’in su ürünleri sektöründeki yıllık 15 milyar dolarlık ihracatına ulaşmanın Türkiye’nin de mümkün olduğunu ifade etti.
Su ürünleri ihracatında Ege Bölgesi lider
Su ürünleri ihracatında Ege Bölgesi, liderliğini sürdürmeye devam etti. Ege Bölgesi’nin su ürünleri ihracatı, yüzde 15'lik artışla 1 milyar 127 milyon dolardan 1 milyar 292 milyon dolara yükseldi. Ege Bölgesi, Türkiye’nin su ürünleri ihracatının yüzde 64’ünü tek başına gerçekleştirdi.
Su ürünleri ihracatında levrek, 570 milyon dolarla en çok ihraç edilen ürün olurken, bu ürünün ihracatında 2023 yılına göre yüzde 10 artış sağlandı. Levrek ihracatında en büyük alım yapan ülkeler arasında İngiltere 126 milyon dolar, İtalya 85 milyon dolar ve Hollanda 84 milyon dolar ile ön plana çıktı.
İkinci en çok ihraç edilen balık türü çipura oldu ve ihracatı yüzde 22 artışla 417 milyon dolardan 508 milyon dolara yükseldi. Çipura ihracatında İtalya 100 milyon dolar ile birinci sırada yer alırken, Yunanistan ve Hollanda izledi. Orkinos ihracatı ise yüzde 153’lük bir rekor artışla 51 milyon dolardan 129 milyon dolara ulaştı. Orkinosun 99 milyon dolarlık kısmı Japonya’ya, 29 milyon dolarlık kısmı ise Güney Kore’ye ihraç edildi.
Alabalık ihracatı 117 milyon dolar olarak gerçekleşirken, kaya levreği ihracatından ise 25,5 milyon dolar döviz geliri elde edildi. Diğer su ürünleri ihracatının ise yüzde 16'lık artışla 181 milyon dolardan 210 milyon dolara çıktığı kaydedildi. Almanya, 52 milyon dolarlık alabalık talebiyle birinci ülke olurken, onu 18 milyon dolarla Rusya ve 9,5 milyon dolarla Hollanda takip etti.
