Son yıllarda sağlıklı yaşam trendleriyle birlikte glütensiz beslenme popülerlik kazanmaya başladı. Fakat glütene karşı hassasiyeti olmayan bireyler için bu yaklaşımın gereksiz olduğunu belirten Anadolu Sağlık Ataşehir Tıp Merkezi’nden Beslenme ve Diyet Uzmanı Derya Eren, glütenin buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllarda bulunan doğal bir protein grubu olduğunu ifade etti. Glütenin, hamura elastikiyet kazandırarak ekmek gibi mayalı ürünlerin kabarmasına yardımcı olduğunu belirten Eren, “Ülkemizde buğdayı sık kullandığımızdan, hemen hemen her yemekte glütenle karşılaşmak olasıdır. Son dönemdeki popüler diyet trendleri nedeniyle vücudumuz için gerekli besin öğelerinden zengin gıdalardan glüten içerdiği için uzak durmak yerinde bir tercih değildir” dedi.
Derya Eren, glütensiz beslenmenin çölyak, glüten hassasiyeti ve buğday alerjisi gibi durumlarda zorunlu ve faydalı bir alışkanlık olduğunu vurguladı. Glüten içeren tam tahılların (tam buğday, çavdar ve arpa) lif, B vitamini, demir ve magnezyum açısından zengin olduğunu belirten uzman, “Sağlık problemlerine sahip olmayan kişilerinin gereksiz yere glütensiz beslenmeye geçmesi, bu besin öğelerinin yetersiz alınmasına ve dengeli beslenmenin bozulmasına neden olabilir. Ayrıca bazı glütensiz ürünler, işlenmiş içerikleri nedeniyle daha fazla şeker, yağ ve kalori içerebilir. Sonuç olarak, glütensiz beslenme herkes için gerekli ya da sağlıklı bir alışkanlık değildir” şeklinde konuştu.
Glüten hassasiyetinin özel bir beslenme planı ile teşhis edilebileceğini belirten Eren, “Kişide glüten hassasiyeti veya çölyak varsa ciddi sindirim problemleri yaşanabilir. Glüten hassasiyeti, kişinin çölyak hastası olmamasına rağmen glutenli gıdalar tükettikten sonra bazı rahatsızlıklar yaşaması anlamına gelir. Yaygın belirtiler arasında; karın ağrısı, şişkinlik, gaz, ishal ve kabızlık yer almaktadır. Sindirim dışı şikayetler ise baş ağrısı, halsizlik, konsantrasyon bozukluğu ve eklem ağrıları gibi çeşitli sorunları içerebilir. Hassasiyetin tespiti için özel bir tanı yöntemi yoktur; çölyak hastalığı ve buğday alerjisi testlerinden sonra, glütensiz diyetle semptomların düzelip düzelmediği gözlemlenir. Glüten hassasiyeti, çölyaktan farklı olarak bağırsakta kalıcı hasarlar bırakmaz ancak günlük yaşamı oldukça zorlaştırır” diye belirtti.
Çölyak hastalığının tedavi edilmemesi durumunda ciddi sağlık sorunlarına yol açabileceğini açıklayan Eren, "Çölyak hastalarında glüten, bağışıklık sisteminin ince bağırsaklara saldırmasına neden olur. Bu durum, ince bağırsakların zarar görmesine yol açar. Çölyakta; sürekli karın ağrısı, şişkinlik, ishal, kabızlık, yorgunluk, kansızlık, kemik yoğunluğunun azalması, ciltte kaşıntılı döküntüler ve depresyon ya da anksiyete görülebilir. Ayrıca buğday alerjisi olan bireylerde glüten, alerjik reaksiyonlara da neden olabilir. Tüm bu durumlar göz önünde bulundurularak, belirtileri olan kişilerin glüteni sindirip sindiremeyeceği bilimsel olarak incelenmelidir” dedi.
Beslenme ve Diyet Uzmanı Derya Eren, glüten içeren ve içermeyen en yaygın besinleri şöyle sıraladı:
Glüten içeren besinler: Buğday, yulaf, arpa ve çavdarın kendisi ve unu ile yapılmış her türlü yiyecek; bulgur, makarna, şehriye, erişte, kuskus, bisküvi, simit, dondurma külahı, ekmek, tarhana, yarma, irmik, kraker, börek, pasta, çörek, sosis, mısır gevrekli süt ürünleri, hazır çorbalar; ayrıca çok yağ eklenmiş yiyecekler, kaymak, krema, fındık, fıstık, badem, ceviz, baklava, tulumba, revani gibi unlu tatlılar, kek, çikolata, kurabiye, puding, gofret, hazır salça, ketçap, unla yapılmış soslar ve hazır satılan çeşni verici yiyecekler bulunmaktadır.
Glüten içermeyen besinler: Süt, salep, ıhlamur, çay, ayran, meyve suları, limonata, gazoz, doğal yoğurt, labne peyniri, mascarpone, mozzarella gibi taze peynirler; ayrıca parmesan, et, balık, kümes hayvanları, yumurta, peynir, pirinç, pirinç unu ve nişasta ile yapılmış yiyecekler, mısır unu ile yapılmış ekmek, patates, glütensiz unlardan yapılmış ekmekler, kinoa, chia, amarant, karabuğday, kurubaklagiller, sebze ve meyveler, şeker, bal, komposto, pekmez, hoşaf, sirke, limon, salamura, turşu, baharatlar, tuz ve domates suyu, ev salçası gibi gıdalar glüten içermemektedir.
