Canlý insan hücrelerinin genetik mühendislik kullanýlarak yeniden programlanmasý ile üretilen Descartes-08 adlý ilaç, otoimmun hastalýklarda umut verici sonuçlar gösterdi. Bu ilaç, aynı zamanda kanserde büyük bir etkiye sahip olan CAR-T teknolojisini RNA hücre mühendisliği ile üreterek dünyada otoimmun hastalıklarda ilk defa deneyen Cartesian Therapeutics firmasının kurucuları arasında Türk doktorlarının bulunması dikkat çekiyor. Cartesian Therapeutics'in kurucularından Dr. Metin Kurtoğlu, Amerika'da başlatılan Descartes-08 ilaç geliştirme çalışmalarında mezunu olduğu İstanbul Üniversitesi'ni de dahil etti.
İstanbul Üniversitesi ile Cartesian Therapeutics arasındaki bu başarılı iş birliği, 18-20 Nisan 2025 tarihleri arasında Türk Nöroloji Derneği tarafından İstanbul'da düzenlenen 2. Uluslararası Nörogenetik ve Nörometabolik Hastalıklar Kongresi'nde bilim dünyasına tanıtıldı. Laboratuvar ortamında yeniden programlanan Descartes-08 hücreleri, miyastenia gravis gibi nörolojik otoimmün hastalıklarda klasik tedavi yöntemlerini aşarak hastalara kişiselleştirilmiş bir tedavi seçeneği sunuyor. Ayrıca, tedavi tamamen ayaktan uygulanan ve kemoterapi gerektirmeyen ilk CAR-T teknolojisi olarak bilim alanında önemli bir ilgi uyandırıyor.
Konuyla ilgili bilgi veren Dr. Metin Kurtoğlu, "Türk bilim insanlarının katkılarıyla geliştirilen Descartes-08, canlı insan hücrelerine RNA yüklenerek otoimmun hastalıkların tedavisi için oluşturulan ilk CAR-T tedavisi. Hastanın bağışıklık sistemi hücrelerini laboratuvar ortamında yeniden programlıyoruz. Bu yöntem güvenli bir şekilde çok etkin olan CAR-T teknolojisinin otoimmun hastalıklarda uygulanabilmesini sağlıyor." şeklinde konuştu.
Miyastenia gravis hastalığında mevcut tedavi yöntemleri genellikle ömür boyu süren bağışıklık sistemi baskılayıcı ilaçlarla gerçekleştirilirken, bu ilaçlar vücudu savunmasız bırakabilmekte ve ciddi yan etkilere yol açabilmektedir. Descartes-08 ise hastanın kendi T hücrelerini kullanarak, bağışıklık sisteminde sadece hastalığa yol açan hücrelerin yok olmasını sağlamakta ve bu sayede hastalığın uzun süreli iyileşmesini temin etmektedir. Miyastenia gravis hastaları üzerinde yürütülen Faz 2 klinik çalışmaları, tedavinin hem etkili hem de iyi tolere edildiğini ortaya koymuştur.
Klinik Faz 2 sonuçlarındaki başarı sonrasında, Cartesian Therapeutics 2025 yılı içerisinde Faz 3 çalışmalarını başlatmayı planlıyor. Bu çalışma, genetik mühendislik ürünü bir tedavinin dünya genelinde ilk Faz 3 klinik araştırması olma özelliğini taşıyor.
Faz 2 çalışmasının ve yeni başlayacak Faz 3 çalışmasının Türkiye koordinatörü olarak görev yapan İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı'ndan Prof. Dr. Hacer Durmuş Tekçe, "Faz 2 çalışma sonuçları, Descartes-08'in miyastenia gravis hastalarında derin ve sürdürülebilir bir yarar sağlamak için önemli bir tedavi seçeneği olarak ortaya çıkıyor. Bu ileri teknolojik tedavinin Türkiye'de yapılabildiğini göstermek de bana ve ekibime ayrı bir gurur kaynağı oldu. Descartes-08'in Faz 3 çalışma sonuçlarını bilim adına heyecanla bekliyorum." ifadelerini kullandı.
Cartesian Therapeutics'in yenilikçiatı çalışmaları ve Türk bilim insanlarının katkıları, ilacın gelecekte daha geniş hasta kitlelerine ulaşmasına olanak tanıyor. Otoimmun hastalıklara yönelik tedavi yöntemlerinin gelişmesi, sağlık alanında büyük bir adım olarak değerlendiriliyor.
